Een ijsje voor de kinderen bij die leuke zaak om de hoek? Slechts één euro vijftig per bolletje. Twee cappuccino-to-go voor mij en mijn man tijdens onze wandeling? Voor zes euro zijn we klaar. Stuk voor stuk kleinere bedragen, maar ze tikken samen toch aardig aan.
Meer dan je denkt zelfs. Financieel gedragspsycholoog Minou van der Werf legt uit dat onze mentale boekhouder goed is in het bijhouden van grote kosten, zoals je hypotheek, de huur of een nieuwe wasmachine. Deze schatbewaarder kan echter minder goed kleine bedragen optellen. Terwijl die kleine uitgaven bij elkaar juist een groot bedrag kunnen worden. Dit fenomeen, waarbij je ongemerkt veel meer uitgeeft aan kleine dingen, wordt ook wel de ’latte factor’ genoemd. Naar de grote broer van de cappuccino.
Hoe dit werkt in de praktijk? Stel je haalt vijf dagen in de week een koffie-to-go of een ijsje voor gemiddeld drie euro per keer. Dit kost je dan vijfenzestig euro per maand. De econoom in mij rekent even door: als ik die vijfenzestig euro elke maand beleg tegen een gemiddeld rendement van 6 procent, gedurende tien jaar, dan heb ik uiteindelijk meer dan 10.000 euro bij elkaar. Reken uit je verlies.
Economisch bekeken zou ik nu meteen moeten pleiten voor geheelonthouding. Maar dat vindt de hedonist in mij dan weer geen goed idee. Een ijsje halen met de kinderen is lekker en gezellig, net zoals een goede kop koffie tijdens een wandeling. Dat wil ik niet definitief uitbannen. Toch laten de bedragen me niet helemaal koud.
Daarom draai ik de situatie om. Eigenlijk zijn er twee vragen om te beantwoorden. Eén: hoe vaak wil ik iets lekkers halen onderweg voor ons of onze kinderen? En twee: wat wil ik daarvoor betalen per maand? De antwoorden hierop zijn extra urgent met de naderende zomervakantie in het vooruitzicht. Onze vraag naar ijsjes, koffie op het terras of andere geneugten zal ongetwijfeld toenemen. Hoe dit verder verliep?
Omdat zelfbedachte oplossingen gemakkelijker uitvoerbaar zijn, laat ik onze kinderen meedenken over de kwestie. Als ware levensgenieters pleiten ze in eerste instantie – hoe kan het ook anders - voor onbeperkt ijs. Ze schrikken echter wel van het bedrag per maand. „Dat is veel meer dan mijn zakgeld”, merkt de jongste op.
Dan volgt het leukste gedeelte van anderen mee laten denken: ze komen met oplossingen waar ik zelf niet aan had gedacht. Daarom hebben wij nu voor de aankomende drie maanden een verwenpot neergezet, met daarin een vooraf vastgesteld budget voor lekkere dingen.
Ik vroeg de kinderen trouwens ook of ze nog een idee hadden voor een beloning wanneer het ons lukte om binnen het budget te blijven. In koor: een ijsje!
Comments